İnsanoğlu yaratılışından bu yana savaşta, barışta, düğünde, şölende ve günlük hayatında taşlardan çeşitli şekillerde faydalanmış ve bu tabii bir tutku haline gelmiştir.
Güzellikleri, az bulunur olmaları ve dayanıklılıkları dolayısıyla insanlar bazı taşlara büyük değer vermektedirler.
Bu değerli taşlardan; çeşitli süs eşyaları, takı ve mücevherat, tesbih, mücevher kutusu vs. olarak yararlanılmaktadır.
Güzellikleri, az bulunur olmaları ve dayanıklılıkları dolayısıyla insanlar bazı taşlara büyük değer vermektedirler.
Bu değerli taşlardan; çeşitli süs eşyaları, takı ve mücevherat, tesbih, mücevher kutusu vs. olarak yararlanılmaktadır.
DÜNYADA YARI KIYMETLİ TAŞ İŞLEME SANATI NE DURUMDADIR?
- Yarı kıymetli taş işleme sanatı ürünleri, insanlarıngiderek artan yoğun ilgisini çekmekte ve büyük bir gelir kaynağı oluşturmaktadır.
- Bunun sonucu olarak da, gelişmiş batı ülkelerinde vebazı uzak doğu ülkelerinde, taş borsaları kurulmuş ve taşlar grat'la alınıpsatılır hale gelmiştir:
- Ayrıca bu ülkelerde, kıymetli taşları işlemek üzereçok gelişmiş makinalar imal edilmiş, işleme konusunda büyük ilerlemelerkatedilmiştir.
- Bunun sonucu olarak da, gelişmiş batı ülkelerinde vebazı uzak doğu ülkelerinde, taş borsaları kurulmuş ve taşlar grat'la alınıpsatılır hale gelmiştir:
- Ayrıca bu ülkelerde, kıymetli taşları işlemek üzereçok gelişmiş makinalar imal edilmiş, işleme konusunda büyük ilerlemelerkatedilmiştir.
ÜLKEMİZDE YARI KIYMETLİ TAŞ İŞLEME SANATI NEDURUMDADIR?
- Ülkemiz yarı kıymetli taş potansiyeli bakımından önemlirezervlere sahiptir. Ancak bugüne kadar gerekli ilgi gösterilmemiştir.
- Ekonomik değerinin hesaplanamaması sonucu yarı kıymetlitaş işleme sanatı, ülkemizde gerektiği gibi gelişmemiştir.
- Yarı kıymetli taş doğal kaynaklarımızdan, şimdiyekadar biz değil, yabancı ülkelerden gelen taşçılar, çeşitli yollarlayurt dışına kaçırarak yararlanmışlardır.
- Ekonomik değerinin hesaplanamaması sonucu yarı kıymetlitaş işleme sanatı, ülkemizde gerektiği gibi gelişmemiştir.
- Yarı kıymetli taş doğal kaynaklarımızdan, şimdiyekadar biz değil, yabancı ülkelerden gelen taşçılar, çeşitli yollarlayurt dışına kaçırarak yararlanmışlardır.
ÜLKEMİZDE BULUNAN YARIKIYMETLİ SÜS TAŞLARI NELERDİR, HANGİ YÖRELERDE BULUNUR?
- Ülkemizde bulunan yarı kıymetli süs taşlarını altıgrupta inceleyebiliriz.
1- KUVARS GRUBU
- Genellikle renksiz, saydam kristaller halinde bazen de değişikrenk ve şekillerde bulunabilir.
Renklere göre ayrı ayrı isimler alır. Örneğin siyahrenkli olana dumanlı kuvars, sarı renkli olana sitrin (yalancı topaz), pemberenkli olanlara (rozen) kuvars, saydam olanlara necef taşı veya dağ kristalivb. isimler verilir.
Kuvars grubunun parlak ve renkli türleri, süs eşyası, yüzük,kolye, iğne yapımında kullanılır.
Doğal olarak bulundukları yöreler Bursa ve Balıkesircivarıdır.
2- KALSEDUAN GRUBU (MEKKE TAŞI -DÖVEN TAŞI)
- Kristalleri çok küçük olup gözle görülmez.
- Rengi genellikle gri, açık mavimsi, parlaklığı mumgibidir.
- Renklerine göre isim alırlar. Kırmızı olanınakornelin, koyu yeşil olanına plazma, gök mavisi olana Mekke taşı denir.
- Karadeniz kıyıları, Ankara, Sivas ve Eskişehir civarındaçeşitli türlerine rastlanır.
- Genellikle renksiz, saydam kristaller halinde bazen de değişikrenk ve şekillerde bulunabilir.
Renklere göre ayrı ayrı isimler alır. Örneğin siyahrenkli olana dumanlı kuvars, sarı renkli olana sitrin (yalancı topaz), pemberenkli olanlara (rozen) kuvars, saydam olanlara necef taşı veya dağ kristalivb. isimler verilir.
Kuvars grubunun parlak ve renkli türleri, süs eşyası, yüzük,kolye, iğne yapımında kullanılır.
Doğal olarak bulundukları yöreler Bursa ve Balıkesircivarıdır.
2- KALSEDUAN GRUBU (MEKKE TAŞI -DÖVEN TAŞI)
- Kristalleri çok küçük olup gözle görülmez.
- Rengi genellikle gri, açık mavimsi, parlaklığı mumgibidir.
- Renklerine göre isim alırlar. Kırmızı olanınakornelin, koyu yeşil olanına plazma, gök mavisi olana Mekke taşı denir.
- Karadeniz kıyıları, Ankara, Sivas ve Eskişehir civarındaçeşitli türlerine rastlanır.
3- OPAL GUBU
- Şekilsiz, beyaz, gri, sarı, yeşil, mor ve kırmızırenklerde bulunur.
- En çok bilineni ateş opal (Kırmızı Opal) kırmızı vesaydam olan türüdür.
- Yüzük taşı, kolye, kutu, tesbih ağızlık yapımındakullanılır.
- Kütahya nın Simav ilçesi ile Gediz ilçesi arasındabulunur. Bu taşlar Avrupa'da Simav taşı olarak anılır.
- Şekilsiz, beyaz, gri, sarı, yeşil, mor ve kırmızırenklerde bulunur.
- En çok bilineni ateş opal (Kırmızı Opal) kırmızı vesaydam olan türüdür.
- Yüzük taşı, kolye, kutu, tesbih ağızlık yapımındakullanılır.
- Kütahya nın Simav ilçesi ile Gediz ilçesi arasındabulunur. Bu taşlar Avrupa'da Simav taşı olarak anılır.
4- AKİK (AGAT) GRUBU
- Çeşitli şekil ve renklerde bulunur. Renklere göre ayrıayrı isimler alır.
- Süs eşyası yapımında kullanılır.
- Karadeniz sıradağlarını oluşturan volkanik taşlarıniçinde ve Ankara civarında bulunur.
- Çeşitli şekil ve renklerde bulunur. Renklere göre ayrıayrı isimler alır.
- Süs eşyası yapımında kullanılır.
- Karadeniz sıradağlarını oluşturan volkanik taşlarıniçinde ve Ankara civarında bulunur.
5- OPSİDİYEN GRUBU
- Sert, siyah, yeşil, gri, mor renkli saf doğal camdır.
- Van civarında Süphan, Nemrut Volkanları civarında, Niğdeve Nevşehir yörelerinde bulunur.
- Sert, siyah, yeşil, gri, mor renkli saf doğal camdır.
- Van civarında Süphan, Nemrut Volkanları civarında, Niğdeve Nevşehir yörelerinde bulunur.
6- JASPER
- Siyah, sarı, mor, kahverengi olanları vardır.
- Kütahya Afyon civarında bulunur.
- Siyah, sarı, mor, kahverengi olanları vardır.
- Kütahya Afyon civarında bulunur.
YARI KIYMETLİ SÜS TAŞLARININ İŞLEME TEKNİĞİ
- Bu taşlar çok sert olduklarından işlemeleri elmasaletlerle olmaktadır.
- Elmas kesici ile rengini ve desenini en iyi gösterecek biçimdekesilen taşlara "yansıtıcı disk"lerde şekil verilmektedir.
- İşleme daha çok Fransızca baş anlamına gelen "Kobasan"biçiminde olmaktadır.
- Bunun yanında güzel desenli taşlar, sadece kesilerekplaka şeklinde parlatıldığı gibi, tesbih boncuğu şeklinde de işleme yapılmaktadır.
- Muntazam olmayan taş parçaları da tambur makinasında işlenipparlatılarak çeşitli kolye, küpe ve yüzük tesbih taşı yapılmaktadır.
- Elmas kesici ile rengini ve desenini en iyi gösterecek biçimdekesilen taşlara "yansıtıcı disk"lerde şekil verilmektedir.
- İşleme daha çok Fransızca baş anlamına gelen "Kobasan"biçiminde olmaktadır.
- Bunun yanında güzel desenli taşlar, sadece kesilerekplaka şeklinde parlatıldığı gibi, tesbih boncuğu şeklinde de işleme yapılmaktadır.
- Muntazam olmayan taş parçaları da tambur makinasında işlenipparlatılarak çeşitli kolye, küpe ve yüzük tesbih taşı yapılmaktadır.
- Bu kıymetli taşların işlenmesinde en büyük problemdelme zorluğudur.
- İstenilen incelikte delici elmas uç ülkemizdebulunmamaktadır.
- Ülkemizde yarı kıymetli süs taşları konusundaki sanatve sanayii, yeterli önem verilmediği için gelişmemiştir.
- Bunun nedenlerinden birisi de Uzakdoğu ülkelerindenmemleketimize giren suni ve sentetik taşlardır.
- İstenilen incelikte delici elmas uç ülkemizdebulunmamaktadır.
- Ülkemizde yarı kıymetli süs taşları konusundaki sanatve sanayii, yeterli önem verilmediği için gelişmemiştir.
- Bunun nedenlerinden birisi de Uzakdoğu ülkelerindenmemleketimize giren suni ve sentetik taşlardır.
YARI KIYMETLİ TAŞLARIN GELİŞTİRİLMESİNEDEN GEREKLİDİR:
- Kırsal alanda yaşayan ve geliri sınırlı aile çocuklarıiçin gelir kaynağı sağlanmış olur.
- Aynı zamanda yörelerinin iç ve dış turizm açısındantanıtımını yapmış olurlar.
- Doğal kaynaklarımızı değerlendirmiş ve ekonomiyeaktif olarak katkıda bulunmuş oluruz.
- Aynı zamanda yörelerinin iç ve dış turizm açısındantanıtımını yapmış olurlar.
- Doğal kaynaklarımızı değerlendirmiş ve ekonomiyeaktif olarak katkıda bulunmuş oluruz.
- Dışarıya kaçırılan milli servetin, gidişiniengellemiş oluruz.
- Uzakdoğu'dan ülkemize giren suni ve sentetik taş girişiniengelleyerek ekonominin korunması sağlanır.
- Uzakdoğu'dan ülkemize giren suni ve sentetik taş girişiniengelleyerek ekonominin korunması sağlanır.
YARI KIYMETLİ TAŞLARIN İŞLENMESİNDE KARŞILAŞILANPROBLEMLER VE ÇÖZÜM YOLLARI NELEDİR?
- Ülkemizde yarı kıymetli taşların, doğadan teminindezorluklar çekilmektedir.
- Detaylı araştırma yapılmadığı için, taşlarınbulunduğu yöreler hakkında gerekli bilgiler yoktur.
- Yarı kıymetli taş ocağı işletmeleri yoktur.
- Taş işleyen atölyeler azdır.
- Taş işlenmesinde kullanılan makina, alet ve teçhizatyurdumuzda üretilmemektedir. Bunların ithalinde bazı kolaylıklar sağlanması,daha verimli çalışmalar için gereklidir.
- Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Teşkilatlanma veDestekleme Genel Müdürlüğüne bağlı olarak çalışmakta olan BilecikElsanatları Eğitim Merkezi, yarı kıymetli taş işleme sanatının geliştirilmesikonusunda eğitim yapmaktadır. Her yıl 10 öğrenci bu konuda tatbiki eğitimgörmektedir. Ancak bu çok yetersizdir.
