Arkeolojik Terimler | Define işaretleri ve anlamları
  • Hoş Geldin Ya Şehr-î Ramazan

Arkeolojik Terimler

esrarengiz2828

Kullanıcı
Katılım
12 Mart 2016
Mesajlar
3,241
Beğeni
6,237
Puanları
113
Konum
nicopolis
Heykel Nedir
bqsXsKV1iJVPGb0sxQdCgxjBc5L9QYqB-dh1FRnk_vZE-NULCZ7RjF-uyUZVyBlRlQsd203ozY4GxEgfV-lSrTvLen3UOX1HgCoPRczRkW_NF0MQVEM5RX8x_ng=s0-d

Heykel, sanatsal bir bakış açısıyla yapılan üç boyutlu formlardır. Heykeller ahşap, taş ve mermerin yontularak, kilden model üretilerek, bronz ve tunçtan da dökme yapılarak şekillendirilirler. İlk çağlardan beri kültürler heykellerle (Hitit, Mısır, Yunan, Roma…) kendilerini ifade etmişlerdir. Sanatın önemli bir parçasını oluşturan heykeller dinsel amaçlı olarak insan gibi düşünülerek yapılmış tanrı ve tanrıça heykelleri yanında kralların, kahramanların, devlet adamlarının ve din adamlarının canlandırırlar. Antik Dönemlerde bir heykelin yaratılma nedeni farklı olabiliyordu: Kutsal alana verilen bir adak hediyesi, mezar abidesi, önemli bir tarihi olay adına dikilen anıt ya da bir kişiliği yüceltmek işlevler taşıyabilirler.


Höyük Nedir
NqilXcO3Gf6iszQtZyum7zXnXWeD1UmkZSpAYpgvtUip4vcKA-4NBYKyRB2byHFSgilDtDlgfih6p90g7pzJ7naTXmXcsW3I9ySDSE09B8Q-HG-0wLGs9ntxP9Tv7F_B_9dc9qs=s0-d

Arapların “tell” ya da “tal”,Perslerin “tepe” diye adlandırdıkları höyükler, eski yerleşmelerin yıkılması veya doğal tahribi sonrasında onların kalıntılarıyla oluşmuş doğal olmayan tepeciklerdir.
İlk çağlarda insanlar henüz yerleşik düzende yasamadıklarından, çoğunlukla da ağaç kovuklarında ve mağaralarda barındıklarından höyüklere rastlanmaz. Ancak Neolitik çağdan itibaren kurulan toprağa bağımlı yerleşmeler, çeşitli felaketlerle yıkılıp yok olurlar; zamanla bunların düzeni tabii olarak bir toprak katmanıyla kaplanır. Çoğu zaman da bu yıkıntının üzerine başka bir topluluk gelip yerleşir veya yıkılan kendin eski sahipleri şehri tekrar yeni bastan imar ederler. Hep ayni yere gelip yerleşmesinin nedenleri arasında, yörenin coğrafi özellikleri, iklim şartları ve toprak verimliliği ile su durumu basta gelmektedir. İste, bu tür Kültür kalıntılarının bulunduğu tepeler höyük karakteri taşırlar. Örneğin, Çanakkale’nin 25 km. güneyindeki Troiaâda, bilimsel kazılar sonucu 9 katli bir yerleşimin varlığı kesin olarak saptanmıştır. Diğer bazı örnekler olarak Çorum-Alacahöyük ve Karahöyük, Kayseri-Kültepe, Keban yöresindeki Norsuntepe ile Kuzey Suriye’deki Tell Halaf, Tell Tayinat, Til Barsip sayılabilir.


Tümülüs Nedir
4p-VH23IJ7Y9zCxgJBZ3U4XoL7fo79SoOGu8QbzqVZ_L1UrdDQQFbzDLrxx7judFgThNZZaD8UwtMC11viAbffd4iG454xnpJJPW6LmJNi9jUyDWBC2USx7w5Xon_ssqA0MBrw0=s0-d

Bunlar önemli kişilere, özellikle de kral ve prenslere ait mezar yapılardır. Gerek Tümülüs, gerekse höyük dış görünüş olarak birer “yapay tepecik”ten oluşmuştur. Farklılık içyapıdaki kuruluşlardır. Tümülüslerde önce mezar odası düz bir alan üzerine inşa edilir. Daha sonra üzeri kapatılarak dev bir toprak yığınıyla örtülür. Bu yapı tarzıyla hem mezarın yeri bir tepecikle belirlenmiş olur, hem de mezar odası soyguncuların dıştan gelecek tehlikelere karsı korunmuş olur. Örnek olarak, Friglerâin “Midasâın Mezarı” diye anılan Gordion Büyük Tümülüs’ü gösterilebilir. Anadoluâda Tümülüslerin en yoğun rastlandığı yöre ise Lydiaâdır.


Nekropol Nedir
ZBuONv6n7bc8ESvHow8YaGUiIOS5R1JXk3ChcUP8HkRwUiPTjPE7Hux8V2ig1qg1HXhoDXawDJ7l-OmxO509Ioyat_KOAbsvzqiPNuYGrOmdtad9CHj_eSCywwUy1-f_ScbnzcU=s0-d

Mezarlık. Eski Yunancada “Nekros” (ölü) ve “polis” (şehir) kelimelerinden türetilmiş olan nekropol, eski yerleşimlerde, kent dışında yer alan toplu gömütlerin bulunduğu mekana verilen addır.Yüzey araştırmasının yapılabileceği bir diğer saha ise nekropollerdir.” Nekro” (ölüler) ve “Polis” (şehir) kelimelerinden türetilmiş nekropol mezarlıkları kapsar. Genellikle kent dışında, bazen de ana kapının hemen yakinin da yer alırlar; Assos ve Termessos’ta olduğu gibi.


Architectura-Mimari Nedir
4Jm6McTefZVPmI3AjR9MCCbzE6WprbPNWM3iey0gzH57OBk6GPsGCoXXDYwhEaZ-6AFMx_rKPoXi1kH0qgHrjnEIgTryC5RX6jkkyBUAOeRhVbMGvVuHIJe0X7o=s0-d

Mimarlığın günümüz dillerin çoğunda kullanılan karşılığı architectura Eski Yunanca ve Latince kökenlidir ve yapı sanatı demektir. Mimar, yani architectus ise bir anlamıyla yapı üstadı iken diğer anlamıyla sanatçı veya yaratıcıdır. Bu da daha antik dönemlerde mimarlığın sanatla ne kadar ayrılmaz bir bütün olduğunu gösterir.


Seramik Nedir
trKBaOveCHgnS_prV80IGaWguvEZ14UXeAOhnHFVJT8BHuVivKRbNALNoOo4F6NK3U-HrNhpUOgvTMyYqgJ-e67NrP3-RnpwHDJsBRAFSZXSpkHDgM5eOBwmC221=s0-d

Seramik kap üretiminin tarihi, neredeyse insanlık tarihi kadar eski ve köklüdür. Anadolu topraklarında neolitiğe geri giden çömlek yapımı çarkın icat edilmesiyle yeni bir boyut kazanır. MÖ 6000’lerde Çatalhöyük’te insanlar elleriyle şekillendirdiği kapları kullanırlarken Bu tarihten sonra insanlar, kilden elde ettikleri çamuru çömlekçi çarkında çekerek günlük kullanım kapları yapmaya başlarlar. Üretilen bu seramikler kimisi günlük kullanım kimisi de tahılların, şarap ya da zeytinyağı gibi sıvıların saklandığı depolama kabı olarak ticaretin bir parçası olarak karşımıza çıkarlar. Tapınaklarda dini ayinlerde ve saraylarda gösterişli kabartmalı ve boyalı seramik kaplara da rastlanmıştır.


Sikke Nedir
1T6QQtEhlKDTe4yG_vbkv_gF4_OGVPOgw-3mxLOxSsGJVvAD0MfXyhvCjzN7FvrwmmKw0tfbg6BCCoWgoUVS3dVY6LfXVwhJicGEWcQkT5YdkkDozEUfxiiXpw=s0-d

Sikke nedir? Sorusu için Alman nümizmat Kurt Regling’in tanımı yeterince açıklayıcıdır: Ticarette ve günlük alışverişlerde, ödeme aracı olarak kullanılan, ağırlığı ve içindeki değerli maden miktarı onun devlet tarafından üzerine yerleştirilen resim ve yazı ile garanti altına alınmış küçük madeni bir parçadır.


Yazıt Nedir
caazaXHpXtTVbdM54r6atl_doqJBW_z6Ccnk2lyChuwwTgfKMUTXvzbLD79Y7-MbCaPu7gYhhiqwPSqPidTKBALOq4z8ieYxImy9V3Fs7c7lD2ESGMitTefdYV5vcgp4RgPl=s0-d

Genellikle mermer, taş ve pişmiş toprak üzerine herhangi bir dilde yazılmış metinlerdir. Bir yapının, anıtın veya heykelin hangi tarihte kim tarafından kim için yapıldığını ya da çeşitli anlaşmaların, toprak başının kayıt altına alındığı, zaferlerin yüceltildiği yazıtlar, diğer ismiyle kitabeler arkeoloji buluntuları arasında önemli bir yer tutarlar. Yazıldığı dili anlamada değil kültürü tarihi açısında belge niteliği taşırlar. Tarihteki en ünlü yazıtlar arasında ilk yazılı antlaşma sayılan Mısırlılar ile Hititler arasındaki Kadeş Antlaşması veya Babil Kralı Hammurabi’nin kanunların yazıldığı bazalt taşından steli sayılırlar.


Akroter Nedir
Mx_S-hRWjbkYmkd3e2IrOmdxinxUMS6rYyvrkKxRsoet1l9XOWpf_TVGXKB8U4yKYZdQSRzOcEMBlP1hkyqo29CKOTyBVwgHR89869bi-hEXmLHfJOFA_k1KHLEUpMUQN5r7=s0-d

Üçgen şekilli alınlığın tepesinde ve iki kenarında yer alan bazen bitkisel (spiral ve palmet gibi) bazen de küçük heykeller şeklide bulunan süsleme elemanlarının genel adıdır.


Altar Nedir
9A5QTH3TjJCxcMVrSj2S2Cr8j4K1ZhNnrLhI4WMQrsfbLUF2590m7D0TnnQPhWe56fg9FqHAqbXUVAjpwlXyfilWnNrvLHqQNTkz2uWx_HYeFxXZXqixDeDiWg=s0-d

Sunak. Tapınaklarda tanrılara adanan kurbanların kesildiği yere verilen addır.


Akropol Nedir
htuOUBO3MTijCmN3X8toyz9Fqpi7rSEqrMzImlP9Wa1sF-sgx45oM1DrL8MjaWeB5zdV2gNlG-XtzLYCSOTj1AAGijgmN4oFVWuQX8wtcnRcrV030oZUujcyk8DKHRvcTFyvOCk=s0-d

“Akro” (yüksek) ve “polis” (şehir) kelimelerinden türetilmiş akropol kavramı, yüksek ve savunulması kolay tepe üzerinde kale anlamın gelir. Bu yüksek kalede yönetici krallığa ait çeşitli sosyal ve dinsel yapılar yer alır. Akropol kralın korunmasına ayrılmıştır; halk ise akropolün eteğinde yaşamını sürdürür. Örnek olarak; Atina Akropolü, Bergama Akropolü ve Priene Akropolü gösterilebilir.


Amphora Nedir
pvb39E1spodfqHj8r5-tgUX8PcxoxBgkSQYcCAej56Oe3J0Uy_U6CIz5gQ7-0dGDjBfShDJfZ0Ye4EOJ5YWNjVm9hTGG6tVeKnE--PmCNIdYXbfMI4E2H0ShXp4q=s0-d

Kilden yapılmış sade görünüşlü, iki kulplu, ağızları tıkaçla kapatılabilecek şekilde dar ve dipleri düz ya da gemi ambarlarında fazla yer kaplamamaları için sivri olarak yapılmış testilerdir. Bu testiler çeşitli gıda ve malların taşınması ve saklanması amacı ile kullanılmışlardır.


Hoplit Nedir
R4iLnQGOEaqJXqukEJvfdN7WuC0hjp2OUQWNPyDD6rR7Lw8E_uch1NtmMp7SVohuENIxhMY0os7F3upXjDJiw2QzC1IRDNN3nAVhTd5iMoRXhewo1erbnEwpB6Y=s0-d

Eski Yunan ve Makedon ordusunda ağır piyade sınıfından savaşçılara verilen isimdir. Dizlik, göğüs zırhı, kalkan kuşanırlardı. Kullandıkları giysi ve malzeme manda derisinden veya tunçtan yapılırdı.


Mezar Steli Nedir
FTLB8iSb_abzbv-v-y5PKe6J-Bs0kN29fX_jwnNG1qAC90GSpdOxQYXf7xl38Ahlzss8fhJX-YSm3jPzC-Wf85j2u06DtQMHRD_zJ_asd9V6r_cX1HBD4lr0nH-WuJRl5A=s0-d

Mezar taşı. Yüksekliği eninden uzun, dik bir biçimde zemine yerleştirilen taştan levhaya verilen addır. Her çağda ve her bölgede ayrı tip özellikler gösterirler. Stel kabartmaları ölüyü tanıtan sahneler gösterirler. Çoğunlukla üzerinde yazıt vardır. Bunların yardımıyla geçmişte yaşamış insanları, onların kültür ve gelenekleri, ekonomik yaşamları hakkında bilgiler edinebiliyoruz.


Mısır Hiyeroglif Yazısı
DKky4UNZ_EF_LboR5Bfo-h7UT6Ub3IOvXpH3uQ03ixsTjV7yPo4lAwiD1C5rrzHz4660lmyXBJz_JdtjDgB4Iw3wp6-S38pO2UU0UFuSBGKfkXODt-JnI-oqTCiH9Bl81l-9Y4V1=s0-d

Mısır hiyerogliflerinde 700’den fazla işaret bulunmaktadır. Bu yüzden de okuma yazma oranı düşüktür. Çünkü hiyeroglif bir harf yazısı değildir. Birbirinden kolaylıkla ayırt edilebilecek yüzlerce sembolden oluşur. Her işaret belli bir sesi veya nesneyi temsil eder. Bu yazı soldan sağa veya sağdan sola ya da yukarıdan aşağı yazılabilir, okumak için ölçüt sembollerdeki insan ya da hayvan figürlerinin baktıkları yöndür. Kimi işaretler bir harfe, kimileri iki, kimileri de üç harfe bazılarıysa bir kelimeye karşılık gelir.


Pithos Nedir
O9hD0SydZDHmZsH6mlvQfs4agzz_vZTPaMhUuuPWf-4-OGl8zZ7gPltq979sM9qjR1wTlZ5TKZPyWfJv7WC6jkiU0YNoRszneIfoWZDQiVgCYj1Won6j14YuJo8=s0-d

Antik Çağ’da genelde şarap ve zeytinyağı gibi sıvı ürünlerle kuru tarım ürünlerini depolamakta kullanılan büyük çapta küplere pithos adı verilir. Ayrıca bu dev pithoslar içine ölü konulduğunda, derin çukurlara yerleştirilerek mezar görevi görüyordu.




Agora Nedir
heYfL4_Kqt7NZSrSqdxiWqNSzZF1Obiz83k_7dfESt7e9n5r9kkFDtXIavTHqt7dIVfu_VXQu7ncMTEtyQrTVxmLZ1HaEjpplxQJRuR2IbrrGV2-QDtLDko2DQTxVe0QeNQl=s0-d


Halk meydanı. Antik Yunan mimarisinde Klasik Dönemin, sitenin yönetim, politika ve ticaret işlerini yapıldığı, tartışıldığı alan agora aynı zamanda pazar yeri ya da antik kentin merkezine verilen addır.


Amphitheatrum Nedir
HGlOcJostNueeclR1ZjKkf7aJmgtu2jzuT-VwGLCdZ78XwCuJU4N4y2j3Htu_UqkF7P676PZY6ZkOKF_c70CIa7Tpjz8m0RyWV69ILfmXwZwxkD0EX7Q9vaFHeotKKUSMEo4=s0-d

Antik Roma Mimarisinde tam çember ya da yumurta biçiminde bir sahne düzlüğünün çevresinde, oturma yerlerinin basamaklar halinde yükseldiği bir açık hava tiyatro yapısıdır. Roma’da gladyatör dövüşlerini, vahşi hayvan gösterilerini izlemek için yapılmıştı


Mumya Nedir
4y0RkCy_pVT_tcLD9M4I58V8m56QzOmu4Fvjujg7U6uT7ywZc2Swx48jnM1R0WGP2tTLeRwm_R0bF_e5jc4-GWQEbHhWKav9r7GfSgS2JchTRJ_NXte6hTL0Nw=s0-d

Eski Mısır’lılar insanın öldükten sonra ruhunun yaşadığına ve o ruhun kendi vücudunu aradığına inanırlardı. Bu nedenle ölülerini yüzyıllarca bozulmaktan, çürümekten koruyabilmek, için özel işlemlerden geçirirlerdi. Mumyalama tekniği ile saklanan cesetlere mumya denir. Mumyalar mezar yapıları ve lahitler içersinde saklanırdı


Alınlık Nedir
9bSG3u5NI9LsIjl9dP06WpNU69U9wXjBy1ZsLPqo8Qt6i7gCChXeV0iu9yT7ZTUsChYvxc64eYugvY4tBNa8QMuoIzuMCqHQabB2K2y9wyoIIlTTHlFUAvKFNR75XUvzivLrZQ=s0-d

Antik Yunan mimarisinde tapınağın kısa cephesindeki üçgen kısımdır. Tapınağın çatı ile korniş arasında yer alan bu üçgen yüzeyinde renkli boyanmış kabartmalar veya heykeller bulunur.


Lahit Nedir
68ie0DS8I67O-ssT_141gWzegd4RP5K9wCgbo5pJnxWlwY9uTnHkKj3LTxi5dZVqTOdbqVXAZPogMWLFhVvdkf9169qSp0G67-ohuP3CyoYw3QBPk1bAjgiBOA=s0-d

Antik çağda ölü gömme gelenekleri arasında ölünün koyulduğu sandık şeklindeki mezardır. Malzemesi ahşaptan, pişmiş toprağa, mermerden kireç taşına kadar çeşitlilik gösterebilir. Genelde dikdörtgen olan lahitin dış yüzeyi ve kapağı çeşitli kabartmalarla süslenmiş olabilir.


Tapınak Nedir
JMKs2OTCzjeZcOvPFXqqc0xkGkxAxwpwI-4YeLtulK7U2oP_CSdQ4eCOiEdEC4Xmef0kRmphoKHC4cOMykIq_cpUhf1APP-gtAE0NGT51nD47aZvsYdlhs0zo0rT=s0-d


Antik Dönem kültürlerinde tapınma ve benzeri dini uygulamaların yapıldığı kutsal mekanlara verilen isimdir.

Arkeoloji Diğer Terimleri
ABAKUS: Sütun başlığının en üstünde yer alan tabla.

ADYTON: Tapınağın en kutsal odası.

AGORA: Pazar yeri.

AKROTER: Alınlık üçgeninin tepesinde ve yan köşelerinde bulunan figür ya da süslemeler.

ALINLIK: Semerdam çatının üçgen biçimli iki yan yüzü.

ANADOLU İON KAİDESİ: Altta bir Plinthos üzerinde spira ve en üstte de bir torustan(topuk) oluşan sütun altlığı.

ANTA: Hellen tapınağında cellanın yan duvarlarının uçları.

ANTEFİX: Kiremit sıralarının uçlarını tutan süslemeli unsur.

APSİS: Kavisli duvar.

AQUADÜKT: Su kemeri.

ARCHİTRAV: (Epıstyle ya da Baştaban) Sütunların üstünde bulunan yatay bölüm.

ASTRAGAL: Yuvarlak profilli, inci dizisi ile süslü silme.

ATRİUM: 1.ROMA evinin yanlarda üstü örtülü, ortada üstü açık olan avlusu. 2.Bir Bizans kilisesine giriş avlusu.

ATTİKA: Tepe korniş üzerindeki duvar şeridi. (Çoğunlukla üzerinde yazıtlar ve bezemeler bulunur.)

ATTİKA İON KAİDESİ: Altta bir plınthos üzerinde aşağıdan yukarıya doğru duran bir torus(topuk),bir scotia(trochilos)ve yine bir torustan oluşan sütun altlığı.

BAŞLIK: Çeşitli düzenlerdeki sütun tepeliği.

BAZİLİKA: 1.Ortada geniş ve yüksek, yanlarda alçak ve dar birbirine paralel üç salondan oluşan Roma yapısı. 2.Bir orta salon ve ondan daha alçak iki ya da dört yan salondan oluşan bir Bizans kilisesi.

BOULEUTERİON: Hellen senato yapısı.

CAVEA: Tiyatronun Auditoriumu ya da Theatronu (tiyatroda izleyicilerin oturduğu bölüm)

CELLA: Hellen tapınağında kült heykelinin bulunduğu esas oda.

COLUMNA CAELATA: Üstü kabartmalı sütun.

ÇÖRTEN: Oluk ağzı. (En çok sevilen tipi aslan başı şeklinde yapılmış olanlardır.)

DİAZOMA: Tiyatro oturma sıralarını ayıran yatay geçit.

DİPTEROS: İki sütun sırası ile çevrelenmiş tapınak.

DİŞ SIRASI: Çatıyı taşıyan, yatay yerleştirilmiş kalasların cephede görülen uçları.

DROMOS: Yunanca’da yol anlamına gelip, mezar girişlerine de verilen addır.

EKHİNUS: Başlıkların yastık bölümü, yani yuvarlakça kabarık kesimi.

EKKLESİASTERİON: Hellen kentinde en büyük “Halk Meclisi” binası.

EPİSTYL: (Baştaban)Architravın Hellencesi.

EUSTYL: Sütunlar arasındaki 2 ¼ alt sütun çapına eşit “iyi” açıklık.

EXEDRA: Heykel altlıklarını kapsayan ve aynı zamanda oturma yeri olarak da kullanılan, diktörtgen ya da yarım daire biçimli açık girinti.

FASCİA: İon ve Korinth düzenlerinde Architravın (baştaban) hafifçe öne çıkan yatay bölümleri.

FORUM: Roma çağı Pazar yeri ve aynı zaman da resmi ve dinsel yapıların yer aldığı alan.

FRİZ: İon düzeninde üst yapının kabartmalı ya da bezemeli orta bölümü.

GEİSON: Kornişin Hellencesi.

GYMNASİON: (Gimnazyum, Gimnaz) Her türlü beden hareketlerinin yapıldığı büyük spor okulu ve eğitim alanı.

HEROON: Tanrılaştırılmış ya da yarı tanrılaştırılmış olan ölülerin adına dikilmiş mezar yapısı.

HİERON: Tapınak ya da kutsal alan.

İNCİ DİZİSİ: Dönüşümlü , iki dar bir uzun kabarık tanelerden oluşan bir astragali süsleyen,oyulmuş yada boyanmış bezemeli silme.

İON KYMATİONU: Yumurta dizisi yada İon ovolosunun diğer adı.
 
Üst