Yavis, sunakların fonksiyonel karakteristigini su sekilde açıklar: 6
A. Et sunularının yakılacagı kadar genis ve atesi alabilecek kadar bos alana
4 Malkin, 1987, s.5
5 Nilsson, 1969, s.9
6 Yavis, 1949, s.54-55
17
sahip olmalıdırlar. Olympos (Yer üstü) tanrılarına yapılan kutsamalar için yaglı et,
kan, bagırsak ve kemik sunularını içine alabilecek büyüklükte, ayrıca Kitonyen (Yer
altı) tanrılarına ait hayvan sunularını da karsılayabilecek sekilde olmalıdır. Bunun
yanında yalnız hayvansal sunular degil yemek sunuları ve sarap, zeytinyagı
libasyonu gibi sıvı sunularda (genel olarak ev sunaklarında görülse de) buralarda da
yapılabilmektedir.
B. Tapınak önündeki sunaklar, genis olmalı ve çok sayıda inananı alacak ve
etkileyecek gözalıcı dinsel törenlere ev sahipligi yapabilecek bir merkez konumunda
bulunmalıdır. Dogal olarak evlerde ya da kamusal alanlarda görülen sunakların daha
küçük oldugu göze çarpmaktadır. Dogallıkla, bu sunaklarda dahi tanrıların
kutsallıgının korunması ve göze hitap etme aranan önemli bir sarttır.
C. Kitonyen (Yer altı) Tanrılarına adanan sunaklara özgü bazı farklılıklar
bulunmakta ve burada bazı özel kurallar geçerli olmaktadır. Örnegin bu tip
sunaklarda kurban kanının saçılması ve/veya topraga temas etmesi gereklidir. Bu
nedenle bu sunaklar, alçak yapılar olmalı ve merkezinde oyuklar bulundurmalıdır.
Yer yani toprak ile mutlaka baglantısı olmalı ya da en azından ana kayada bulunan
dogal oyuntular üzerinde insa edilmelidir.
Yer altı Tanrıları (Kitonyen Tanrılar); Gök Tanrılardan (Olympos Tanrıları)
farklı konum ve görevde olduklarından sunak, sunu ve kutsamaları da daha farklı
yapılır. (Sayıları oldukça fazla olmakla beraber aralarından en fazla bilinen örnekleri
Hades, Persephone, Hermes Khitonios, Kirke, ve Hekatedir.)
Homeros Odysseiada Kitonyen tanrılara yapılan sunu biçimini oldukça açık
biçimde anlatmıstır. Metinde cadı tanrıça Kirke; Hades ve Persephone için yapılan
sunuları anlatan Homeros söyle söyler: 7
Orada kurbanları Perimedes ile Eurylokos tuttu. Ben de çektim kalçam
boyunca sivri kılıcımı, ve bir çukur kazdım eni boyu bir arsın, çukurun
üstünde sunu sundum tekmil ölülere, önce ballı sütle sonra tatlı sarapla sonra
suyla, sonra da çukurun üstüne ak un serptim. Öte yandan ölülerin güçsüz
baslarına yalvardım yakardım, kurban edecegime söz verdim thakeye döner
7 Homeros, Odysseia-XII-23-50, s.185
18
dönmez kısır ineklerin en iyisini konagımda, en güzel armaganlarla donanmıs
bir odun yıgını üzerinde. Bir de koç adadım Teiresiasın yalnız kendisine,
kapkara bir koç, sürülerimde en göze çarpan en alımlı. Adaklarla
yakardıktan sonra ölülerin ünlü soyuna, aldım koyunları çukurun üstünde
kestim. Kanlar aktı, tüttü kapkara ve ruhlar üsüstü, Erebostan dogru,
ölmüslerin ruhları.
Bu durumda Kitonyen tanrılara adanan sunakların en azından 10.yydan beri
var oldugu söylenebilir. Gökyüzü tanrılarına adanan sunaklara Tusiai, kurbanlarına
iereia, kitonyen tanrılara adananlara enagisμoi, kurbanlarına, afagia ya da
enagisμata denmektedir. Olympos tanrılarına adanan sunaklar yerden yüksek
yapılırken Kitonyen tanrılara adanan sunaklar ise yere yakın yapılırlar. Bazen de
çukur ya da hendek benzeri yerlere sunu yapılır bu çukura da Botunos denmektedir.
Athenaios (Athenaios, IX, 78, 410) da bundan bahsetmekte ve bu sunakların batıya,
Olympos tanrılarına adana sunakların ise doguya dogru konumlandıgından bahseder.
Kitonyen tanrılara adanan sunaklara, Çukur Törensel (Katalog No: 88, Levha: 18A
ve Katalog No: 89) uzatılmıs kübik bir platformdan olusup çogunlukla da bel
hizasına kadar yapılan8 Alçak Anıtsal (Katalog No:1, 7, 13, 15, 16, 28, 52 ve 77 ile
Levhalar: 2A, 4A, 5B, 9A) ve Kuyu Sunakları, (Katalog No: 152, 153, 155-161
arası) örnek olarak verilebilir. Ayrıca Eschara olarak bilinen tip de yuvarlak bir
ocak biçimindedir ve direk topraga insa edilmis olan ve yakma deligi bulunan
ocaklara denir. (Eleusis Eschara,Katalog No: 162, Levha 30B ve Atina Eschara,
Katalog No:163, 30C)
Sunakların çok çesitli sekillerde ve farklı malzemelerden yapıldıkları
bilinmektedir. Mimari açıdan iki ana tipe ayrılırlar. Tek basına bir yapı halinde ya da
tas veya toprakla bagıntılı yani, sabit olabilecekleri gibi, daha küçük boyutlu ve
tasınabilir yani portatif de olabilirler. Yavisin de kitabında inceledigi bir tip olan ve
yabancı dillerde tripod-sunak olarak adlandırılan Yunan sunak örnekleri arasına
Minos ve Myken uygarlıklarından miras kalan üç ayak tipindeki sunaklar farklı bir
8 Yavis, 1949, s.93
19
tiptir.9 Bir digeri de kisinin öldükten sonra sevenleri ya da taraftarları tarafından
mezarına sunular bırakılması amacıyla yapılmıs mezar-sunak tipi olarak karsımıza
çıkmaktadır. Özellikle yöneticilerin yüceltilmesi ve kendi sınıfının üstün gücü haline
gelmesi ile bu tipin ortaya çıkması söz konusudur. 10
Boμos ya da özellikle Romada Ara olarak adlandırılan sunaklar, kiremitten
ya da tastan bir sunak masası, kaide, tas oyuk, ot yıgını ya da daha önceki sunuların
kalıntıları üzerinde insa edilebilmekte idi. Birkaç santimetrelik örneklerin yanında
çok daha büyük örnekler de bulunmaktadır. Özellikle büyük boyutlu örneklerde
basamakların varlıgı da söz konusu idi.11
teμenos ya da templum (Lat.) adı verilen tapınak veya kutsal alan içinde
sunak, çogunlukla merkezde bulunmakta ve tapınagın önünde giris duvarının
karsısına konumlandırılmakta idi. Birden çok tanrıya adanan tapınaklarda tek tapınak
içinde birden çok sunagın bulunması da söz konusudur. Roma geleneklerine göre
törensel amaçlar için yapılan ızgara, ayak, tepsi gibi malzemelerde demir kullanımı
kesin bir ifade ile belirlenmistir ve buna piaculum ya da katharμon adı
verilmektedir.12
Bu özel mimari öge, yapılıs amacına göre farklı formlarda yapılabilir.
Örnegin libasyon sunakları, çogunlukla sıvıyı tasımak için bir oyuk bulundurur.
Böylece sıvı sunakları, özellikle de kan ve sarap sunaklarına libasyon sunakları adı
verilebilir. Yanık sunuların (örnegin tütsü ya da yanık et) yapıldıgı sunaklar ise
çogunlukla ates yakmak için bir oyuga sahiptir. Tüm bu sunaklar, Mısır,
Mezopotamya, Yunanistan, Roma ve hatta Aztek ve Maya kabilelerinde çok farklı
formlarda olmakla beraber genellikle karmasık platformlar, frizler, kornisler ve
tenteler ile süslenmektedirler.13
9 Yavis, 1949, s.3, fig.1 Gourniadan ve s.12, fig.6 Knossosdan üçayak tipi sunaklar
10 Koch, 2001, s.126,
11 Burkert, 1985, s.87-8
12 Fairbanks, 1910, s. 69
13 www.answers.com/library/encyclopedia-cid-846342590 adresinden
20
Sunak, bomos, ara, altar, eschara gibi birçok ad alır. Daha düz olanları
boμos, yanık sunularla (kül, tütsü gibi) yapılanları eschara (Yun. Izgara) olarak
bilinir. Sunak ve altar terimleri aynı anlamda kullanılmaktadır. Özellikle Roma
Döneminden sonra sunaklara genellikle Ara denilmistir. (örnegin Ara Pacis ve Ara
Pietatis) Erken dönemde toprak üzerinde yükselen sunaklar daha sonra tas ya da
mermer bir temel üzerinde yükselmeye baslamıstır.14
Sunaklar; mimari olarak farklı oldukları gibi malzeme açısından da
degiskenlik gösterebilirler. Buluntuların yanısıra antik yazarlar da bize bu konuda
bilgi vermistir. Örnegin, Pausanias sunakların yapımında kullanılan materyalleri
söyle sıralar: kurbanların külü ve kanı (herhangi bir yapıya gereksinim duymaksızın
yükselen küller üzerine sunu yapma seklinde Pau. 5.13.8), yontulmamıs taslar
(daha kaba ve sekilsiz taslardan olusan basit sunak tipi Pau. 7.22.5), ahsap (Pau.
9.3.6), yanmamıs kiremit (Pau. 6.20.11) ve gümüs (çok seyrek ve çogunlukla küçük
boyutlu sunak ve adak tipi Pau. 2.17.6). Yazar aynı zamanda mezar sunaklardan
(Pau. 2.28.9), tapınak içinde bulunanlardan (Pau. 5.14.4), kansız kurbanların
sunuldugu sunaklardan (Pau. 1.26.5), birden çok tanrıya adananlardan (Pau. 1.31.1
ve 1.34.3) ve yeraltı tanrılarına adanan sunaklardan (Pau. 2.31.2) bahsetmektedir.
Yavis e göre yapı malzemesi bakımından bir sunak, monolitik (yekpare
tastan) mason tipi isçilige sahip, kesme tas, pismis toprak, metal ya da kül veya
toprak yıgınından yapılma, kütük yıgınından yapılma ya da ana kaya oyugu içinde
olabilmektedir.15
Sunakların konumu için Vitruvius sunları söylemektedir:
- Ölümsüz tanrıların tapınaklarının baktıgı yön; sınırlayıcı nedenlerin
bulunmadıgı ve seçimin serbest oldugu durumlarda, tapınagın ve celladaki heykelin,
gökyüzünün batı tarafını görmesi gerektigi ilkesine göre saptanır. Bu; adak ve
kurbanlarla sunaga yaklasanların, tapınak içindeki heykelin önünde dururken,
gündogumu yönünde olmalarını saglar. Böylelikle adakta bulunanlar, gökyüzünün,
14 http.
15 Yavis, 1949, s.56
21
günesin dogdugu yönüne bakarak dua edip kurban keserken aynı sekilde tanrıların
heykelleri de dogudan geliyormus, onları izliyormus gibi görünecektir.16
Whycherley ise sunaklar için su açıklamayı yapmaktadır17: bir tapınak
yapılırken sunagı, olagan durumlarda, önce doguda yapılır ve ender olarak tapınakta
kesilen kurbanlar için de baska bir sunak bulunurdu. Kimi tapınaklar da önceden
varolan bir sunagın yerine ya da çevresine yapılırdı. Çalısma içinde kataloga dahil
edilen örneklere bakıldıgında, sunak yapısının baglı bulundugu tapınagın dogusunda
yer alması ve çogunlukla tapınaktan önce insası söz konusudur. Örnegin
Hermogenes in tasarladıgı pseido-dipteros (yalancı çift sıra sütunlu) Magnesia
Artemis Leukophyrene Tapınagında ( Katalog No: 56, levha 11) ön cephede ısıkgölge
oyunları ile ziyaretçilerin etkilenmesi amacıyla belirgin bir çaba
görünmektedir. Ancak sunak, büyük ve görkemli yapısıyla ön cepheden gelen
ziyaretçiler için bu etkiyi bozmaktadır. Bundan hareketle temenosta ilk olarak
sunagın yapıldıgı, daha sonra anıtsallık ve tapınma duygusunun arttırılmak istenmesi
ile tapınagın yapıldıgı tahmin edilmektedir.18
Yavis tapınak konumlandırılması için sunları söyler19: Tapınaklara baglı
sunaklar genellikle tapınagın dogu girisi önünde, kült heykeline bakar biçimde yer
alırlar. Ancak Olympia Zeus örneginde oldugu gibi, bir tapınak farklı bir yönde
yeniden insa edilirse, genellikle yeni bir sunak yapımına girisilmez. Sunak eski yön
ve yerinde kalabilir. Tapınak ve sunak yapısı, bu kurallara uymaz biçimde ve yönde
iseler, dogal olarak bu durum, daha erken bir sunagın varlıgını ya da tapınagın
yeniden insa edildigini göstermektedir. Dogru yönlenmis tapınak ve sunak yapısı ise
çogunlukla, aynı anda insa edildiklerini göstermektedir.
http://www.definemekani.com/guncel-...e-bolumu/9411-sunak-tipolojisi.html#post30620
A. Et sunularının yakılacagı kadar genis ve atesi alabilecek kadar bos alana
4 Malkin, 1987, s.5
5 Nilsson, 1969, s.9
6 Yavis, 1949, s.54-55
17
sahip olmalıdırlar. Olympos (Yer üstü) tanrılarına yapılan kutsamalar için yaglı et,
kan, bagırsak ve kemik sunularını içine alabilecek büyüklükte, ayrıca Kitonyen (Yer
altı) tanrılarına ait hayvan sunularını da karsılayabilecek sekilde olmalıdır. Bunun
yanında yalnız hayvansal sunular degil yemek sunuları ve sarap, zeytinyagı
libasyonu gibi sıvı sunularda (genel olarak ev sunaklarında görülse de) buralarda da
yapılabilmektedir.
B. Tapınak önündeki sunaklar, genis olmalı ve çok sayıda inananı alacak ve
etkileyecek gözalıcı dinsel törenlere ev sahipligi yapabilecek bir merkez konumunda
bulunmalıdır. Dogal olarak evlerde ya da kamusal alanlarda görülen sunakların daha
küçük oldugu göze çarpmaktadır. Dogallıkla, bu sunaklarda dahi tanrıların
kutsallıgının korunması ve göze hitap etme aranan önemli bir sarttır.
C. Kitonyen (Yer altı) Tanrılarına adanan sunaklara özgü bazı farklılıklar
bulunmakta ve burada bazı özel kurallar geçerli olmaktadır. Örnegin bu tip
sunaklarda kurban kanının saçılması ve/veya topraga temas etmesi gereklidir. Bu
nedenle bu sunaklar, alçak yapılar olmalı ve merkezinde oyuklar bulundurmalıdır.
Yer yani toprak ile mutlaka baglantısı olmalı ya da en azından ana kayada bulunan
dogal oyuntular üzerinde insa edilmelidir.
Yer altı Tanrıları (Kitonyen Tanrılar); Gök Tanrılardan (Olympos Tanrıları)
farklı konum ve görevde olduklarından sunak, sunu ve kutsamaları da daha farklı
yapılır. (Sayıları oldukça fazla olmakla beraber aralarından en fazla bilinen örnekleri
Hades, Persephone, Hermes Khitonios, Kirke, ve Hekatedir.)
Homeros Odysseiada Kitonyen tanrılara yapılan sunu biçimini oldukça açık
biçimde anlatmıstır. Metinde cadı tanrıça Kirke; Hades ve Persephone için yapılan
sunuları anlatan Homeros söyle söyler: 7
Orada kurbanları Perimedes ile Eurylokos tuttu. Ben de çektim kalçam
boyunca sivri kılıcımı, ve bir çukur kazdım eni boyu bir arsın, çukurun
üstünde sunu sundum tekmil ölülere, önce ballı sütle sonra tatlı sarapla sonra
suyla, sonra da çukurun üstüne ak un serptim. Öte yandan ölülerin güçsüz
baslarına yalvardım yakardım, kurban edecegime söz verdim thakeye döner
7 Homeros, Odysseia-XII-23-50, s.185
18
dönmez kısır ineklerin en iyisini konagımda, en güzel armaganlarla donanmıs
bir odun yıgını üzerinde. Bir de koç adadım Teiresiasın yalnız kendisine,
kapkara bir koç, sürülerimde en göze çarpan en alımlı. Adaklarla
yakardıktan sonra ölülerin ünlü soyuna, aldım koyunları çukurun üstünde
kestim. Kanlar aktı, tüttü kapkara ve ruhlar üsüstü, Erebostan dogru,
ölmüslerin ruhları.
Bu durumda Kitonyen tanrılara adanan sunakların en azından 10.yydan beri
var oldugu söylenebilir. Gökyüzü tanrılarına adanan sunaklara Tusiai, kurbanlarına
iereia, kitonyen tanrılara adananlara enagisμoi, kurbanlarına, afagia ya da
enagisμata denmektedir. Olympos tanrılarına adanan sunaklar yerden yüksek
yapılırken Kitonyen tanrılara adanan sunaklar ise yere yakın yapılırlar. Bazen de
çukur ya da hendek benzeri yerlere sunu yapılır bu çukura da Botunos denmektedir.
Athenaios (Athenaios, IX, 78, 410) da bundan bahsetmekte ve bu sunakların batıya,
Olympos tanrılarına adana sunakların ise doguya dogru konumlandıgından bahseder.
Kitonyen tanrılara adanan sunaklara, Çukur Törensel (Katalog No: 88, Levha: 18A
ve Katalog No: 89) uzatılmıs kübik bir platformdan olusup çogunlukla da bel
hizasına kadar yapılan8 Alçak Anıtsal (Katalog No:1, 7, 13, 15, 16, 28, 52 ve 77 ile
Levhalar: 2A, 4A, 5B, 9A) ve Kuyu Sunakları, (Katalog No: 152, 153, 155-161
arası) örnek olarak verilebilir. Ayrıca Eschara olarak bilinen tip de yuvarlak bir
ocak biçimindedir ve direk topraga insa edilmis olan ve yakma deligi bulunan
ocaklara denir. (Eleusis Eschara,Katalog No: 162, Levha 30B ve Atina Eschara,
Katalog No:163, 30C)
Sunakların çok çesitli sekillerde ve farklı malzemelerden yapıldıkları
bilinmektedir. Mimari açıdan iki ana tipe ayrılırlar. Tek basına bir yapı halinde ya da
tas veya toprakla bagıntılı yani, sabit olabilecekleri gibi, daha küçük boyutlu ve
tasınabilir yani portatif de olabilirler. Yavisin de kitabında inceledigi bir tip olan ve
yabancı dillerde tripod-sunak olarak adlandırılan Yunan sunak örnekleri arasına
Minos ve Myken uygarlıklarından miras kalan üç ayak tipindeki sunaklar farklı bir
8 Yavis, 1949, s.93
19
tiptir.9 Bir digeri de kisinin öldükten sonra sevenleri ya da taraftarları tarafından
mezarına sunular bırakılması amacıyla yapılmıs mezar-sunak tipi olarak karsımıza
çıkmaktadır. Özellikle yöneticilerin yüceltilmesi ve kendi sınıfının üstün gücü haline
gelmesi ile bu tipin ortaya çıkması söz konusudur. 10
Boμos ya da özellikle Romada Ara olarak adlandırılan sunaklar, kiremitten
ya da tastan bir sunak masası, kaide, tas oyuk, ot yıgını ya da daha önceki sunuların
kalıntıları üzerinde insa edilebilmekte idi. Birkaç santimetrelik örneklerin yanında
çok daha büyük örnekler de bulunmaktadır. Özellikle büyük boyutlu örneklerde
basamakların varlıgı da söz konusu idi.11
teμenos ya da templum (Lat.) adı verilen tapınak veya kutsal alan içinde
sunak, çogunlukla merkezde bulunmakta ve tapınagın önünde giris duvarının
karsısına konumlandırılmakta idi. Birden çok tanrıya adanan tapınaklarda tek tapınak
içinde birden çok sunagın bulunması da söz konusudur. Roma geleneklerine göre
törensel amaçlar için yapılan ızgara, ayak, tepsi gibi malzemelerde demir kullanımı
kesin bir ifade ile belirlenmistir ve buna piaculum ya da katharμon adı
verilmektedir.12
Bu özel mimari öge, yapılıs amacına göre farklı formlarda yapılabilir.
Örnegin libasyon sunakları, çogunlukla sıvıyı tasımak için bir oyuk bulundurur.
Böylece sıvı sunakları, özellikle de kan ve sarap sunaklarına libasyon sunakları adı
verilebilir. Yanık sunuların (örnegin tütsü ya da yanık et) yapıldıgı sunaklar ise
çogunlukla ates yakmak için bir oyuga sahiptir. Tüm bu sunaklar, Mısır,
Mezopotamya, Yunanistan, Roma ve hatta Aztek ve Maya kabilelerinde çok farklı
formlarda olmakla beraber genellikle karmasık platformlar, frizler, kornisler ve
tenteler ile süslenmektedirler.13
9 Yavis, 1949, s.3, fig.1 Gourniadan ve s.12, fig.6 Knossosdan üçayak tipi sunaklar
10 Koch, 2001, s.126,
11 Burkert, 1985, s.87-8
12 Fairbanks, 1910, s. 69
13 www.answers.com/library/encyclopedia-cid-846342590 adresinden
20
Sunak, bomos, ara, altar, eschara gibi birçok ad alır. Daha düz olanları
boμos, yanık sunularla (kül, tütsü gibi) yapılanları eschara (Yun. Izgara) olarak
bilinir. Sunak ve altar terimleri aynı anlamda kullanılmaktadır. Özellikle Roma
Döneminden sonra sunaklara genellikle Ara denilmistir. (örnegin Ara Pacis ve Ara
Pietatis) Erken dönemde toprak üzerinde yükselen sunaklar daha sonra tas ya da
mermer bir temel üzerinde yükselmeye baslamıstır.14
Sunaklar; mimari olarak farklı oldukları gibi malzeme açısından da
degiskenlik gösterebilirler. Buluntuların yanısıra antik yazarlar da bize bu konuda
bilgi vermistir. Örnegin, Pausanias sunakların yapımında kullanılan materyalleri
söyle sıralar: kurbanların külü ve kanı (herhangi bir yapıya gereksinim duymaksızın
yükselen küller üzerine sunu yapma seklinde Pau. 5.13.8), yontulmamıs taslar
(daha kaba ve sekilsiz taslardan olusan basit sunak tipi Pau. 7.22.5), ahsap (Pau.
9.3.6), yanmamıs kiremit (Pau. 6.20.11) ve gümüs (çok seyrek ve çogunlukla küçük
boyutlu sunak ve adak tipi Pau. 2.17.6). Yazar aynı zamanda mezar sunaklardan
(Pau. 2.28.9), tapınak içinde bulunanlardan (Pau. 5.14.4), kansız kurbanların
sunuldugu sunaklardan (Pau. 1.26.5), birden çok tanrıya adananlardan (Pau. 1.31.1
ve 1.34.3) ve yeraltı tanrılarına adanan sunaklardan (Pau. 2.31.2) bahsetmektedir.
Yavis e göre yapı malzemesi bakımından bir sunak, monolitik (yekpare
tastan) mason tipi isçilige sahip, kesme tas, pismis toprak, metal ya da kül veya
toprak yıgınından yapılma, kütük yıgınından yapılma ya da ana kaya oyugu içinde
olabilmektedir.15
Sunakların konumu için Vitruvius sunları söylemektedir:
- Ölümsüz tanrıların tapınaklarının baktıgı yön; sınırlayıcı nedenlerin
bulunmadıgı ve seçimin serbest oldugu durumlarda, tapınagın ve celladaki heykelin,
gökyüzünün batı tarafını görmesi gerektigi ilkesine göre saptanır. Bu; adak ve
kurbanlarla sunaga yaklasanların, tapınak içindeki heykelin önünde dururken,
gündogumu yönünde olmalarını saglar. Böylelikle adakta bulunanlar, gökyüzünün,
14 http.
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
adresinden15 Yavis, 1949, s.56
21
günesin dogdugu yönüne bakarak dua edip kurban keserken aynı sekilde tanrıların
heykelleri de dogudan geliyormus, onları izliyormus gibi görünecektir.16
Whycherley ise sunaklar için su açıklamayı yapmaktadır17: bir tapınak
yapılırken sunagı, olagan durumlarda, önce doguda yapılır ve ender olarak tapınakta
kesilen kurbanlar için de baska bir sunak bulunurdu. Kimi tapınaklar da önceden
varolan bir sunagın yerine ya da çevresine yapılırdı. Çalısma içinde kataloga dahil
edilen örneklere bakıldıgında, sunak yapısının baglı bulundugu tapınagın dogusunda
yer alması ve çogunlukla tapınaktan önce insası söz konusudur. Örnegin
Hermogenes in tasarladıgı pseido-dipteros (yalancı çift sıra sütunlu) Magnesia
Artemis Leukophyrene Tapınagında ( Katalog No: 56, levha 11) ön cephede ısıkgölge
oyunları ile ziyaretçilerin etkilenmesi amacıyla belirgin bir çaba
görünmektedir. Ancak sunak, büyük ve görkemli yapısıyla ön cepheden gelen
ziyaretçiler için bu etkiyi bozmaktadır. Bundan hareketle temenosta ilk olarak
sunagın yapıldıgı, daha sonra anıtsallık ve tapınma duygusunun arttırılmak istenmesi
ile tapınagın yapıldıgı tahmin edilmektedir.18
Yavis tapınak konumlandırılması için sunları söyler19: Tapınaklara baglı
sunaklar genellikle tapınagın dogu girisi önünde, kült heykeline bakar biçimde yer
alırlar. Ancak Olympia Zeus örneginde oldugu gibi, bir tapınak farklı bir yönde
yeniden insa edilirse, genellikle yeni bir sunak yapımına girisilmez. Sunak eski yön
ve yerinde kalabilir. Tapınak ve sunak yapısı, bu kurallara uymaz biçimde ve yönde
iseler, dogal olarak bu durum, daha erken bir sunagın varlıgını ya da tapınagın
yeniden insa edildigini göstermektedir. Dogru yönlenmis tapınak ve sunak yapısı ise
çogunlukla, aynı anda insa edildiklerini göstermektedir.
http://www.definemekani.com/guncel-...e-bolumu/9411-sunak-tipolojisi.html#post30620
