KOMANA(Tokat)
Kapadokya nın aynı isimli şehirlerinden ayırt etmek için; Comana Pontica. Şehir yazıtlarında ( graecae ad res romanas), iris' in üzerinde Tokat ın 9 km. K.doğusundaki Gömenek Köyü yakınında belirtilir. Comana bir antik kapodokyalı tanrıçanın kültüne sahipken Mithridates zamanında sadece bir kasabaydı, ama rahibi devletin önde gelen 2. kişisiydi. Mithridates VI Eupator idaresindeki son din vekili, Amisus lu Dorylaus idi. (Strabo) M.Ö. 65 yılında Pompey, Comana, yı tapınağının ve kasabasının çevresindeki 2 schene yada 60 stadlık (yarıçapında) araziyle prenslik yaptı. Buranın rahiplik görevinede Chereno mağlubunun oğlu Archelaus II' yi getirdi. M.Ö. 55 yılında oğlu Archelays III onun yerini aldı. 47 yılında, Sezar, onun görevine "Eski Kapadokya Krallarının neslinden, soylu Bithynia'lı " Lycomedes' i getirdi. Ve kutsal topraklara 4 schene=120 stadlık bir alan ekledi. Daha sonra, Lycomedes, şüphesiz Mark Antony sayesinde, kral ünvanı ve yeni toprak artışıyla birlikte eski Pompeyli kentler olan Zela ve Megalopolisin bir kısmını elde etti. Actium dan sonra (M.Ö.31) Augustus Lycomedes'i görevden aldı ve Comana'nın kutsal işler görevini Medeiis' a göreve başladıktan bir kaç ay sonra ölen Gordioucome' li Kleon'a, son olarak ta Strabon'un "Geographia"sını yayınladığında halâ başta olan, 29 yılında idam edilen Herakleia tiranı Adiatorix' in oğlu Galatyalı Deiotarus II ye verdi. Birkaç yıl sonra, Comana, Roma İmparatorluğu nun taşra topraklarına dahil edildi. Katılış tarihi-Komananın tarihi-Nerva idaresindeyken bastırılan (19 Eylül 96'dan 25 Ocak 98'e kadar) (63), takvim tarihli sikkeyle başlar. Bu para ancak 96/7 ya da 97/8 yılına aittir, öyleyse takvim M.S. 34 yada 35 yılı Ekiminde başlar.
Komana, Euoatir zamanında Mithridatik tipli birkaç bronz bastırmıştır. Roma İmparatorluk zamanındaki bronzlar önce tanrıça Mâ'nın yıldız biçimli kafasını, sonrada imparator portresini taşımışlardır. Septimius Severus' tan itibaren yöre sakinleri"IEPOKAICAIC KOMANEIC" olarak anılmışlar, bu ad yazıtlarda okunur. (Studia Pontica) Sikke tipleri arasında en ilginç leri (şüphesiz çok şematik) Mâ'nın tapınağı, Tanrıçanın heykeli ve Nikeyi taşıyan konik kutsal taş tasvirli olanlar ve Enyo heykelidir.
ANADOLU MEDENIYETLERİ MÜZESİ
1991 Yıllığı.